Czarna Młaka (pomnik przyrody)
Zwiedzanie: atrakcja ogólnodostępna, bezpłatna
Leśne jeziorko położone na zboczach Malnika i Czarnych Garbów na północny wschód od centrum Muszyny. Użyte w nazwie słowo młaka jest nieco mylące. Oznacza ono bowiem miejsce podmokłe, bagienne. Gdy dotrzemy na miejsce, zobaczymy niewielkie jeziorko o ciemnej, niemal czarnej toni, w której niczym w lustrze odbijają się wyniosłe jodły i skrawek nieba. Czarna Młaka jest unikalnym w Beskidach górskim jeziorkiem, które powstało wskutek osunięcia się zbocza góry. Osuwisko niczym tama zablokowało odpływ i dało początek zbiornikowi. Wydarzenie to miało miejsce osiem lub dziewięć stuleci temu. Podobne jezioro można zobaczyć kilka kilometrów od Rytra na stokach Radziejowej. Jest ono znacznie trudniej dostępne niż Czarna Młaka. Więcej takich miejsc w Beskidzie Sądeckim się już nie znajdzie. W chwili powstania Czarna Młaka miała powierzchnię blisko dwóch tysięcy metrów kwadratowych. Obecnie toń wody wolna od roślin jest dziesięciokrotnie mniejsza i ma zaledwie trzy metry głębokości. Jeziorko zanika i jest to zjawisko naturalne nazywane sukcesją ekologiczną. Rośliny systematycznie zarastają jego brzegi, a dno powoli zasypują opadłe liście. Przyrastająca każdego roku warstwa osadów stopniowo wypłyca zbiornik. Za kilkaset lat Czarna Młaka zamieni się w wypełnione torfem bagno. Tym samym znikną stąd unikalne zbiorowiska roślin i zwierząt zamieszkujących takie jeziorka. Przepadnie miejsce rozrodu tutejszych płazów: kumaków górskich, żaby trawnej i traszek. Nie mniej ważna będzie utrata zbiornika wody, który reguluje i utrzymuje wilgotność w okolicznych lasach.
Czarna Młaka stała się przedmiotem czynnej ochrony. Dzięki pozyskanym przez Urząd Miasta i Gminy Uzdrowiskowej Muszyna środkom możliwe stało się oczyszczenie części dna z mułu i roślin. Sukcesja ekologiczna została na chwilę powstrzymana, a płazy odzyskały miejsca rozrodcze. Na brzegach wybudowano pomost, dzięki któremu można wygodnie obserwować życie w toni wodnej. Na potrzeby turystów ustawiono zadaszoną wiatę, tablice informacyjne, kosze na śmieci i urządzono miejsca do parkowania rowerów. Do Czarnej Młaki prowadzi dobrze oznakowana trasa z Muszyny oraz Powroźnika, którą można pokonać pieszo lub rowerem. Wędrówka nad jeziorko z Muszyny trwa mniej niż godzinę. Na turystów czeka przejmująca cisza przerywana jedynie brzęczeniem owadów i głosami ptaków. W toni wody odbijają się korony stuletnich jodeł, których czubki sięgają trzydziestu metrów. Północne brzegi zbiornika pokrywają szuwary pałki wodnej, skrzypów i turzyc. Gęstwina roślin kryje kaczki, a jeśli z pomostu zerknąć w toń wody, pokażą się kijanki żab i traszki. W upalne noce słychać koncerty kumaków, niewielkich płazów przypominających ropuchy. Pomost prowadzi do stanowiska chronionych prawem storczyków nazywanych podkolanami białymi.
Czarna Młaka ma status pomnika przyrody. Prosimy o uszanowanie naszego wspólnego dobra. Zabranie ze sobą śmieci, niepalenie ognisk, niezrywanie roślin i niepłoszenie zwierząt. Nader niebezpieczne dla Czarnej Młaki są próby „ubogacenia” jeziorka o egotyczne gatunki roślin wodnych czy wypuszczane doń ryby. Gatunki roślin i zwierząt, które nie są naturalnymi mieszkańcami pomnika przyrody, stanowią wielkie zagrożenie dla jego funkcjonowania. Do Czarnej Młaki prowadzi doskonale oznakowana ścieżka przyrodniczo turystyczna z licznymi tablicami informacyjnymi. Spacer najlepiej rozpocząć od Kapliczki Matki Boskiej położonej po prawej stronie ulicy Grunwaldzkiej, jadąc w kierunku Krynicy. Punkt wyjściowy znajduje się kilkadziesiąt metrów za skrzyżowaniem z lokalną drogą do Jastrzębika. Trasa biegnie drogą betonową stromo pod górę i po minięciu ostatnich zabudowań skręca na wschód. Tuż obok bitej drogi z polany otwiera się rozległa panorama na Jaworzynę Krynicką i miejscowość Powroźnik. Następnie szlak wkracza w piękny las jodłowy, który rozciąga się aż do samej Czarnej Młaki. Miejscami bagnista droga prowadzi pod górę w kierunku północno-wschodnim. Odnalezienie ścieżki ułatwiają czarne znaki wymalowane na pniach drzew oraz tablice informacyjne. Po zwiedzeniu Czarnej Młaki dalsza trasa biegnie łagodnie na północ i łączy się z niebieskim szlakiem turystycznym. Podążając na południe, można dotrzeć do kumulacji szczytu Dubnego. Stąd szlak niebieski prowadzi do wsi Leluchów, a żółty do miejscowości Wojkowa. Natomiast idąc niebieskim szlakiem na północ, docieramy do Powroźnika, gdzie koniec (lub odpowiednio początek) wędrówki wyznacza tablica informacyjna ustawiona tuż przy drodze.
